آیه 18 سوره نور

وَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ «18»

وَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ‌: و بيان و روشن مى‌فرمايد خداوند براى شما آيتهائى را كه دلالت كند بر شرايع و احكام و محاسن آداب و مكارم اخلاق تا

جلد 9 - صفحه 212

پند يابيد و از عادات رذيله متخلى و به صفات حسنه متحلى گرديد و از سنت الهيه منحرف نشويد. وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ‌: و خدا دانا است به جميع احوال، حكم فرماينده در تدابير بندگان. يا دانا است به آنچه از شما صادر گردد، و حكيم است در آنچه بجا آورد، يعنى هر چيزى را بر وفق حكمت قرار دهد، و هر امرى را بر وجه مصلحت جريان سازد.

وَ لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُمْ ما يَكُونُ لَنا أَنْ نَتَكَلَّمَ بِهذا سُبْحانَكَ هذا بُهْتانٌ عَظِيمٌ «16» يَعِظُكُمُ اللَّهُ أَنْ تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَداً إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ «17» وَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ «18» إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ «19» وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اللَّهَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ «20»

ترجمه‌

چرا نبايد وقتى كه شنيديد آنرا بگوئيد سزاوار نيست ما را كه سخن گوئيم باين، منزهى تو پروردگارا اين بهتانى است بزرگ،

پند ميدهد شما را خدا مبادا كه برگرديد بمانند آن هرگز اگر هستيد گروندگان‌

و بيان ميكند خدا براى شما آيتها را و خدا داناى درستكار است‌

همانا آنانكه‌

جلد 4 صفحه 15

دوست دارند كه شايع شود زشتكارى در آنانكه ايمان آوردند براى آنها است عذابى دردناك در دنيا و آخرت و خدا ميداند و شما نميدانيد

و اگر نبود فضل خدا بر شما و رحمتش و اينكه خدا با رأفت و مهربان است.

تفسير

خداوند سبحان در اين آيات شريفه تعقيب و تأكيد از توبيخ و ملامتهاى سابقه فرموده كه چرا نبايد شما مسلمانان اخلاقا اين طور باشيد كه وقتى چنين تهمتى را شنيديد بگوئيد سزاوار نيست براى ما كه سخنى از اين قبيل بگوئيم جاى تعجب است از چنين نسبتى خداوندا تو منزهى از آنكه حرم پيغمبرت را محترم ندارى مسلما اين نسبت، بهتان بزرگى است كه گرد آن بدامن شخص بزرگى مى‌نشيند و موجب هتك از مقام بزرگى ميگردد خداوند موعظه و نصيحت و نهى ميكند شما را كه مبادا ديگر پيرامون امثال اين تهمتها گرديد و مبادا بر گرديد بمانند اين عمل بد هرگز اگر واقعا ايمان بخدا و روز جزا داريد چون اين قبيل اعمال منافى با ايمان است و خداوند بيان ميكند براى شما آيات دالّه بر آداب و اخلاق حسنه را كه بر طبق مصلحت و حكمت است چون خدا دانا بصلاح بندگان است و دستوراتش متين و محكم و درست است و همانا كسانيكه دوست دارند و ميخواهند شايع و منتشر شود كارهاى زشت قبيح در ميان اهل ايمان و موجبات اين امر را فراهم مينمايند از براى آنها عذاب دردناك تازيانه است در دنيا و عذاب آتش دوزخ در آخرت و خدا همه چيز را ميداند و شما هيچ چيز نميدانيد مگر آنچه را خداوند بشما عطا فرموده است از دانش در كافى و امالى و قمى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه بگويد در باره مؤمن چيزيرا كه دو چشم او ديده و دو گوش او شنيده او از كسانى است كه خدا در اين آيه خبر داده و نيز در كافى از امير المؤمنين عليه السّلام روايت نموده كه حمل كن امر برادرت را براه بهترش تا ثابت شود بر تو چيزيكه برگرداند ترا از آن و گمان مبر بكلمه‌ئى كه بيرون ميآيد از دهان برادرت بدى را در صورتى كه مى‌يابى تو براى آن از خوبى راهى را و از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه فرمود تكذيب كن گوش و چشم خود را از برادرت پس اگر شهادت دهد نزد تو پنجاه بيّنه عادله كه او گفت و او گفت نگفتم پس تصديق كن او را و تكذيب نما آنها را و نيز در

جلد 4 صفحه 16

كافى از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده كه بعد از آنكه سؤال نمود كسى از آنكه چيز بدى از يكى از برادران من بمن رسيده و او منكر شده ولى كسانيكه نقل نمودند آن چيز بد را مردمان موثّقى بودند اين دستور را فرمود بعلاوه آنكه و شايع منما البته از او چيزى را كه موجب آبروريزى او شود تا بوده باشى از كسانيكه خدا فرموده دوست دارند شايع شود زشتكارى در اين آيه و از امام صادق عليه السّلام روايت شده كسيكه منتشر نمايد كار زشتى را مانند كسى است كه مرتكب شده آنرا و روايات متعدده وارد شده كه مؤمن متهم نميكند مؤمن را و اگر كسى متهم كند برادر خود را گداخته ميشود ايمان در قلبش مانند گداخته شدن نمك در آب و كسيكه متهم نمايد برادر خود را محروم و ملعون است و اگر نبود فضل و رحمت خدا بر شما و آنكه او رءوف و رحيم است بفوريت عذاب عظيمى بشما ميرسيد و نكته حذف جواب بقرينه مقام و دلالت آيات سابقه تأمل نمودن مخاطب است در بدست آوردن آن و جاى‌گير شدن در قلبش و مراعات اختصار.

وَ يُبَيِّن‌ُ اللّه‌ُ لَكُم‌ُ الآيات‌ِ وَ اللّه‌ُ عَلِيم‌ٌ حَكِيم‌ٌ «18»

و بيان‌ ميفرمايد خداوند تبارك‌ و ‌تعالي‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌شما‌ آيات‌ ‌را‌ و خداوند عالم‌ ‌است‌ ‌به‌ جميع‌ امور و حكيم‌ ‌است‌ بجميع‌ حكم‌ و مصالح‌.

(وَ يُبَيِّن‌ُ اللّه‌ُ) ‌يعني‌ واضح‌ و روشن‌ ميفرمايد:

(لَكُم‌ُ الآيات‌ِ) ‌از‌ ‌براي‌ ‌شما‌ جميع‌ آيات‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌که‌ جمع‌ محلي‌ بالف‌ و

جلد 13 - صفحه 506

لام‌ افاده‌ عموم‌ ميدهد و مراد ‌از‌ آيات‌ دستورات‌ و مواعظ و نصايح‌ و ارشاد و هدايت‌ ‌در‌ قرآن‌ مجيد ‌که‌ (يَهدِي‌ لِلَّتِي‌ هِي‌َ أَقوَم‌ُ) اسرا آيه 9.

(وَ لا رَطب‌ٍ وَ لا يابِس‌ٍ إِلّا فِي‌ كِتاب‌ٍ مُبِين‌ٍ) انعام‌ آيه 59.

(وَ اللّه‌ُ عَلِيم‌ٌ حَكِيم‌ٌ) تفسيرش‌ واضح‌ ‌است‌.

]

(آیه 18)- و بعد برای تأکید بیشتر که توجه داشته باشند این سخنان، سخنان عادی معمولی نیست، بلکه این خداوند علیم و حکیم است که در مقام تبیین بر آمده و حقایق سر نوشت سازی را روشن می‌سازد، می‌گوید: «و خداوند آیات را برای شما بیان می‌کند و خداوند دانا و حکیم است» (وَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ).

ج3، ص283

به مقتضای علمش از نیازهای شما و عوامل خیر و شرتان آگاه است و به مقتضای حکمتش دستورات و احکامش را با آن هماهنگ می‌سازد.